Liedje van hoop: ‘Nieuw Raam’ van Broeder Dieleman
Broeder Dieleman is de artiestennaam van Tonnie Dieleman. Hij komt uit Zeeland en zingt z’n liedjes in dialect, in het Zeeuws-Vlaams om precies te zijn. Sinds zijn debuutalbum Alles is IJdelheid (2013) ben ik fan van hem.
Dieleman zou je met recht een troubadour kunnen noemen, een echte ‘liedjessmid’, die z’n inspiratie haalt uit z’n omgeving: de Zeeuwse klei, het water, de vogels, de historie en vooral de verhalen die daar voor het oprapen liggen. Daarnaast speelt z’n gelovige en kerkelijke achtergrond ook een belangrijke rol. Daar staat hij tegenwoordig wel anders in, maar zo’n titel als ‘Alles is IJdelheid’ is al veelzeggend. Het is een citaat uit het bijbelboek Prediker. Zo zijn er in zijn oeuvre talloze referenties naar de Bijbel en het geloof.
Op zijn nieuwe album Liefde is de eerste wet is dat niet anders. Die titel is ontleend aan Jan de Prenteknipper, een Zeeuwse kunstenaar uit de 19e eeuw. Hij knipte fraaie, meestal symbolische prenten uit, die menig Zeeuwse huiskamer sier(d)en. Vaak staat daar dan op: ‘Liefde is de eerste wet.’
Dieleman heeft zich deze knipkunst ook eigen gemaakt. In de fraaie videoclip bij Nieuw Raam zien we daar ook een staaltje van. Hij heeft papieren vensters uitgeknipt en deze voor zijn raam bevestigd. In alle eenvoud geeft dit een prachtig poëtisch beeld. Niet in de laatste plaats door het fraaie strijklicht dat erdoor naar binnen valt.
Tonnie Dieleman is in een nieuwe fase van z’n leven beland. De weemoedige cello die het liedje draagt, vertelt dat het loslaten van het voorbijgegane niet zonder verdriet is gegaan. Maar Dieleman kijkt vooral vooruit, kijkt door een open venster, een nieuw raam:
het is me een nieuw venster
nieuw uutzicht uutgesneeen
nieuwe routes op de fiets
nieuwe klanken, nieuwe wind
Tegelijk keert als een soort mantra telkens de liedregel terug: ‘Ik geef het alle tied, alle tied.’ Verwerken en nieuwe wegen gaan vragen tijd en geduld. Hij gunt die zichzelf ook. Mooi als je zo in het leven wil staan!
Op een wonderlijke wijze vond ik dit liedje ook helemaal passen bij vandaag de dag. Langzamerhand wordt veel versoepeld. Er komt meer ruimte voor bezoeken, voor ontmoeting, voor kerkgang en theaterbezoek. Om maar eens wat te noemen. Maar het is nog steeds beperkt en uiterst voorzichtig. Het vraagt tijd en geduld. Maar toch, er is weer uitzicht, perspectief.
Tegelijk is het eigenlijk ook een liedje voor alle tijden. Juist voor die momenten in het leven wanneer je levenskamer donker is geworden, als deuren dichtgeslagen zijn, wanneer je vastgelopen bent. Dit liedje van hoop vertelt dat er nieuwe vensters kunnen opengaan, nieuwe klanken kunnen klinken en een nieuwe wind kan gaan waaien.
Ik ben blij dat Dieleman, met z’n bandleden, dit tot zo’n prachtig liedje heeft gesmeed. Niet voor niets heet hij Broeder Dieleman. Ik voel me hierin met hem verwant, zielsverwant zelfs. En voor mezelf verbind ik dat aan die Liefde (met een hoofdletter!), die altijd weer nieuwe wegen vindt.
Kees van den Berg, dominee van de Pauluskerk